Rong mứt biển

Ở vùng bãi ngang, những gành đá lô xô xoãi mình ra phía biển là quê hương của nhiều loài rong, nhiều nhất là rong mứt, loại rong làm chất liệu chính cho những bát canh đằm hương vị xa xăm. Sản vật nhỏ bé từ biển cả mênh mông mà thiên nhiên ban tặng cho người Việt cứ ngỡ bình dân, ẩn mình kiên cường trên đá mặc cho sóng gió ngàn nằm xô đẩy nay đã được đưa lên đúng giá trị hàng đầu của nó – là thực phẩm quý giá và rất được ưa chuộng của các nước được đánh giá là thông minh và có tuổi thọ hàng đầu thế giới như Nhật Bản và Hàn Quốc (có lẽ lý do mà họ thông minh và giỏi cũng một phần nhờ các loại thực phẩm rất bổ dưỡng họ dùng thường xuyên).

Cây rong mứt có tên khoa học là Porphyra, là một trong ba loại rong thực phẩm được ưa chuộng nhất bởi hàm lượng dinh dưỡng cao gấp hàng chục lần rong khác do chứa các acid amin, các vitamin B, B2, A, C, hàm lượng i-ốt cao và các nguyên tố vi lượng, khoáng chất cần thiết cho cơ thể con người, trong khi hàm lượng chất béo không cao, rất thích hợp cho người ăn kiêng và bị tiểu đường. Gần đây, khoa học còn khẳng định khả năng chữa bệnh cholesterol và sỏi mật của rong mứt. Loại rong này mọc trên ghềnh đá ở biển, nhiều nhất là vùng biển trung Trung bộ vào thời điểm cuối đông đến đầu xuân.

“Muốn ăn rong mứt nấu canh
Mời anh chín thác mười gành với em”

Nhưng, chuyện “chín thác mười gành” thực tình quả không ngoa. Người đi nạo rong phải len lỏi qua từng gộp đá cheo leo, phải lặn lội khắp gành ngang gành dọc. Có khi đang nạo bị sóng bổ “lén”, ầm một phát, người thì ướt loi ngoi lóp ngóp, chỗ rong vừa nạo cũng văng tưng đi đằng nào. Lại cặm cụi làm lại từ đầu. Đố ai dám than phiền “ông” sóng lấy một câu.

Rong mứt mọc trên đá, nhiều nhất là từ cuối đông đến đầu xuân. Lúc này biển lặng dần, nắng ấm lên, nước bắt đầu rút xuống, bày từng mảng rong mứt màu nâu xám quanh những tảng đá ẩm ướt. Khi ấy, dân trong làng rủ nhau đi nạo rong. Dụng cụ để nạo chỉ là một miếng nhôm mỏng.

Rong nạo về phải rửa nước ngọt nhiều lần để xả mặn và loại bỏ tạp chất. Hôm nào nạo đầy thau thì ra chợ bán bớt để kiếm tí tôm, tí thịt. Nói “ra chợ” chứ thật ra nhiều khi chưa tới chợ thì rong đã được bán hết. Những chị nội trợ ở quê “tinh” lắm. Thấy rong mứt đi ngang nhà là chặn lại ngay. Vài giây sau đã có bốn năm chị xúm lại. Nhoáng cái, thau rong mứt hết nhẵn.

Rong mứt thích hợp với món canh ở bất cứ “thể loại” nào. Khi nấu, chỉ cần phi dầu với vài tép hành trước khi đổ nước vào nồi. Rong và phụ gia cho vào sau khi nước đã sôi. Nêm nếm tùy khẩu vị. Sang thì nấu với tôm, thịt, cua. Thường thường bậc trung thì nấu với vài quả trứng gà hoặc trứng cút…

Rong mứt “dễ thương” ở chỗ dù nấu với nguyên liệu nào vẫn ngọt lành, thoang thoảng mùi hương đặc trưng của trùng dương. Đó là chút mặn mà của biển, chút nồng nàn của nắng gió xa khơi, chút thâm trầm ẩm ướt của đá. Riêng những “tín đồ” của rong mứt có thừa sự tinh tế và nhạy cảm còn nghe trong cái sừn sựt của cọng rong có cả cái xao động của sóng trắng lô xô, chút mồ hôi thánh thót của người đi nạo rong sớm chiều trên gành đá.