Tôm tít vằn

Nếu quý khách là tín đồ hải sản, sành sỏi, hiểu biết, có điều kiện đi du lịch hoặc công tác đến nhiều nơi, thưởng thức nhiều đặc sản trên thế giới thì chắc chắn sẽ biết rằng TÔM TÍT VẰN được xem là “hải sản thượng đẳng” ở Hong Kong và Quảng Đông với giá thành đắt đỏ – không chỉ về bản chất thịt thơm ngon và bổ dưỡng có tiếng mà còn bao hàm ý nghĩa về hình thức, phong thuỷ và tượng trưng cho sự giàu sang.

Người dân xứ Hương Cảng gọi tôm tít vằn theo phiên âm tiếng Anh là “Lai Liu Ha” hoặc “pissing shrimp”. Chúng còn có tên khác là tôm phú quý hoặc tôm tỳ bà, nổi tiếng là món ăn ngon cao cấp và không phải ai cũng có điều kiện thưởng thức cả !!!

Tôm tít vằn (tên tiếng Anh zebra/striped mantis shrimp; tên khoa học Lysiosquillina maculata) là loại lớn nhất trong họ tôm bọ ngựa. Trong khi được gọi theo cách quen thuộc là tôm nhưng thực sự chúng không thuộc họ giáp xác mười chân, mà được xếp theo một họ riêng biệt là bộ tôm chân miệng stomatopoda (lớp Malacostraca).

Tôm tít vằn là loài giáp xác ăn thịt, nhiều màu sắc và to lớn, với hình dáng cơ thể nhìn chung giống tôm hùm. Chúng được tìm thấy từ Đông Phi đến Galapagos, quần đảo Hawaii cùng một số vùng biển thuộc Đông Nam Á…Môi trường sống của chúng có phạm vi khá rộng bao gồm bùn, cát và đáy rạn pha cát từ vùng triều thấp đến khoảng 10m.

Chúng sống trong các hang tự đào hình chữ U có chiều dài có thể lên đến 10m. Các hang này được chúng gia cố rắn chắc bằng hỗn hợp nước nhầy trộn với cát.

Tôm tít vằn là loài thuỷ chung. Con đực và con cái hình thành nên một cặp và cùng chung sống với nhau trong hang tự đào. Cặp tôm hiếm khi rời khỏi hang. Tôm cái có nhiệm vụ chăm sóc con cái trong khi tôm đực ra ngoài săn mồi. Tôm đực tấn công con mồi bằng cách dùng cặp càng phụ nhỏ rất nhọn kiểu giáo mác và có nhiều ngạnh, nhìn giống như càng của bọ ngựa, dùng để đâm và xé mồi. Vì thế tôm tít vằn được xếp vào loại tôm giáo spearer.

Tôm tít vằn có thể đạt đến chiều dài 40cm nên chúng được cho là loài lớn nhất trong họ tôm bọ ngựa. Ngoài kích thước to lớn ra, chúng có thể được nhận biết bởi các sọc vằn vắt ngang xen kẽ nhau xuyên suốt toàn bộ cơ thể. Các sọc này có màu sắc trải dài từ màu vàng kem đến nâu đậm

Thức ăn của tôm tít vằn bao gồm cá, tôm và các loại cua…Không như các loại tôm tít khác bóp vỡ con mồi bằng chân phụ săn mồi dạng chuỳ, tôm tít vằn đâm con mồi bằng cách sử dụng chân phụ săn mồi dạng giáo mác đã biến đổi có chứa “răng cưa” để siết chặt con mồi. Các loại tôm tít khác sử dụng chùy của chúng để đập vỡ vỏ của các loài nhuyễn thể không xương sống thụ động, nhưng tôm tít vằn lại là kẻ săn mồi phục kích rất cơ hội. Chúng ẩn mình rất lặng lẽ trong hang chờ con mồi di chuyển ngang qua, ngay sau đó vồ và đâm con mồi mềm và đang di chuyển nhanh nếu trong khoảng cách có thể tấn công chớp nhoáng được. Tôm tít vằn tiếp cận con mồi với vận tốc 2.3 m/s. Trong khi đủ nhanh để tấn công cá nhỏ và các loài không xương sống để thiết lập bữa ăn của chúng, tốc độ của chúng cũng chậm hơn 10 lần so với các loại tôm tít được xếp vào loại tôm búa smasher. Dường như sự chậm trễ này để đảm bảo cho “phi vụ” tấn công thêm phần chính xác hơn.

Một trong những đặc điểm ấn tượng nhất của tôm tít vằn là đôi mắt đặc biệt của chúng để có thể đón nhận một số loại ánh sáng, bao gồm cả tia hồng ngoại và tia cực tím. Đôi mắt của chúng bao gồm sáu hàng mắt nhỏ hơn gọi là ommatidia, bốn trong số đó chứa 16 loại khác nhau của các sắc tố tiếp nhận ánh sáng. Trong khi so với mắt người thì chỉ có bốn sắc tố tiếp nhận ánh sáng. 12 trong những sắc tố này đảm nhiệm độ nhạy cảm màu sắc và những những sắc tố khác để lọc màu. Với những đặc tính này, tôm tít vằn được đánh giá là có cấu tạo mắt phức tạp nhất trong vương quốc động vật.

Biển Việt Nam rất ít tôm tít vằn lớn nên chúng không phổ biến trong thị trường hải sản. Với kích thước to lớn, mình dầy và vỏ mỏng, thịt ngọt và chắc, tôm tít vằn được xác nhận còn thơm ngon hơn cả các loại tôm tít phổ biến thường thấy ở Việt Nam. Rất tiếc chúng quá hiếm và không có số lượng nhiều !!!